[ostatnia aktualizacja 15.09.2023]
Kanał Królewski
Najstarszą istniejącą do dzisiaj budowlą na interesującym nas terenie jest kanał Królewski, którego początki sięgają 400 lat wstecz. W latach 30tych XIX w. kanał miał ok. 14 km i łączył rzekę Długą z Narwią. Kanału tego, nie należy mylić ze zbudowanym w latach 50tych kanałem Żerańskim – ten błąd niestety znalazł się w wikipedii i za nią rozprzestrzenił się po Internecie.
Początki Kanału Królewskiego sięgają XVI wieku. Gdy Zygmunt III Waza (1566-1632) w roku 1596 przeniósł swą siedzibę z Krakowa do Warszawy, pojawił się problem lokalizacji dworu myśliwskiego. Wybór padł na Nieporęt, leżący w głębokiej puszczy w widłach Wisły i Narwi, a jednocześnie przy szlaku prowadzącym od Warszawy przez Bródno ku przeprawie na Narwi i dalej odgałęzieniem szlaku bursztynowego na Jaćwierz. Puszcza nadnarwiańska była podmokła, obfitowała w liczne cieki wodne, stąd też król Zygmunt III nakazał “zebrać wody z puszczy” i tak powstał Kanał Królewski.
Taka jest oficjalna i najbardziej popularna teoria. I to byłoby na tyle, gdyby nie próba potwierdzenia jej na starych mapach. Trochę starych map pooglądałem i …. im dłużej je oglądałem tym bardziej ta popularna historia nie pasuje do rzeczywistości.
Sama nazwa Kanał Królewski, nie odnosi się do Zygmunta III Wazy, ale do innego króla Polski – z dynastii Romanowów lub do Królestwa Polskiego będącego częścią Imperium Rosyjskiego.
Szesnastowieczne początki Kanału Królewskiego, to tylko mały kanał zasilający pałacowy staw.
Wspomniane w księgach “zebranie wód z puszczy” to skierowanie rzeki Długiej do koryta Brodni i być może uzdatnienie do jakiejś formy żeglugi ujścia Czarnej do Narwii (istnieją zapisy o pływaniu statków do dworu w Nieporęcie).
Prześledźmy po kolei informacje jakie mamy na ten temat.
średniowiecze – najstarsze zapisy
W najstarszych dokumentach Nieporęt jest opisywany jako leżący nad Długą – taki zapis jest w kilku dokumentach, więc raczej nie ma mowy o błędzie. Pochodzący z 1484 – Dokument “Sprzedaż i zrzeczenie się Nieporętu” wyznacza granice dóbr Nieporęckich na rzece Brodni – “… Nakazał, żeby dokonano wytyczenia granic dóbr dziedzicznych Nieporęt… Począwszy od Razymina aż do Reni i do rzeki Narwi, która to rzeka odgranicza [Nieporęt] od Zgierza; aż do Zagrobów, a od Zagrobów włączając Juncze aż do Kręgu, od Kręgu dalej przez wzgórza do bagna, które nazywa się Kiełpino, aż do strumienia zwanego Brodnia, który oddziela dziedzictwo Nieporęt od Jabłonny, Białołęki i Bródna”
Tak więc, z najstarszych dokumentów wynika:
- Nieporęt leży nad Długą
- Brodnia rozgranicza Dobra Nieporęckie od Jabłonny, Białołęki i Bródna.
- o lokalizacji Czarnej nic nie wiemy
Jan Kazimierz i zebranie wód z puszczy
Zebranie wód z puszczy przez Jana Kazimierza polegało na skierowaniu rzeki Długiej, która wcześniej płynęła przez Nieporęt do koryta rzeki Brodni. Prześledzimy to na mapach.
Na pierwszych dokładnych mapach okolic rzeka Długa ma inny przebieg niż w starych dokumentach pisanych. Płynie pomiędzy Rembelszczyzną i Kątami Węgierskimi w stronę Michałowa, gdzie łączy się z rzeką płynącą korytem Brodni z dokumentu sprzedaży Dóbr Nieporęckich.
Popatrzmy na mapę z 1773 roku narysowaną przez nadwornego kartografa Zygmunta Augusta – Karola Perthéesa . Rzeki są bardzo wyraźnie zaznaczone – Czarna płynie do Nieporętu – za Nadmą skręca ostro na południe, przechodzi przez stary trakt do Radzymina, a potem płynie na północny-zachód, aż do Nieporętu. Długa płynie na północ od Kobiałki, a następnie pomiędzy Kątami Rembielińskimi (Rembelszczyzną), a Kątami Wigirskimi (Kąty Węgierskie). Brodnia płynie ze stawów w Grodzisku.
Mapa województwa mazowieckiego z 1783 r. autorstwa Karola Perthéesa
Taki sam obraz mamy na mapie z 1794 roku (na kolorowym wydaniu mapy jest błąd, zamiast nazwy Długa jest Wiluga).
Mapa okolic Warszawy w diametrze 5 mil
O pomyłce nie może być mowy. W 1773 roku, proboszcz parafii Tarchomin, a więc osoba znająca doskonale okolice rysuje mapę z analogicznym przebiegiem rzeki Długiej – z pewnością jest to oryginalne dzieło, a nie przerysowanie innych map.
Mapa z 1773 roku
Poszukajmy na mapie z 1797 roku czegoś co może być zaczątkiem Kanału Królewskiego. Na poniższym wycinku w centrum mamy dwór w Nieporęcie, w lewym górnym rogu figurę Nepomucena stojącą dziś przy Orlenie (chyba była przeniesiona podczas budowy Zalewu), prawy dolny róg to granica pomiędzy Nieporętem, a Aleksandrowem.
mapa lasów z 1797 roku.
Pomiędzy dworem w Nieporęcie, a prawym dolnym rogiem wycinka mapy mamy zaznaczony kanał. Kanał łączący rzekę Czarną przepływającą w okolicach Nieporętu ze znajdującym się w Nieporęcie Dworem i dworskim stawem. Ten niewielki kanał zasilający dworski staw dał początek późniejszemu Kanałowi Królewskiemu, ale o tym za chwilę.
Istnieje zapis, iż Władysław IV pływał do Nieporętu statkiem – tylko nie wiemy, gdzie w czasach Jana Kazimierza i Władysława IV znajdował się Nieporęt. Dziś za centrum Nieporętu uznajemy okolice kościoła wzniesionego przez Jana Kazimierza i znajdującej się w miejscu dworu myśliwskiego szkoły. Mało prawdopodobne jest aby dwór myśliwski wzniesiono w we wsi. Prawdopodobnie Nieporęt z czasów Jana Kazimierza znajdował się w trochę innym miejscu. Na starych mapach okolice Nieporętu z Narwią łączy jezioro Holenderskie – nazwa sugeruje, że jest to sztuczne jezioro, utworzone przez sprowadzanych z Niderlandów specjalistów od mokrej roboty. Być może miejscowość Nieporęt znajdowała się wówczas na końcu tego jeziora – to tłumaczyłoby pływanie przez króla statkiem do Nieporętu.
Tak więc z prawdopodobieństwem bliskim pewności można przypuszczać, iż skierowanie Długiej do koryta Brodni i być może budowa jeziora Holenderskiego były “zebraniem wód z puszczy” przez Jana Kazimierza. Budowa kanału który później stanie się Królewskim miała na celu jedynie zasilenie w wodę pałacowego stawu.
Podsumujmy – od czasów Jana Kaziemierza do początków XIXw:
- Czarna płynie w okolicach Nadmy, a następnie inaczej niż dzisiaj, przez obceny rezerwat Łęgi Czarnej Strugi, okolice Olesina i dalej do Nieporętu
- Długa płynie na północ od Kobiałki i wpada w okolicach Michałowa do Brodni.
- Brodnia płynie ze stawów w Grodzisku i nadal oddziela Dobra Nieporęckie
- Z Czarnej z obecnego Aleksandrowa płynie mały kanał zasilający pałacowy staw w Nieporęcie – przebieg tego kanału pokrywa się z późniejszym kanałem Królewskim
Józefów i ponowna zmiana koryta Długiej
Około 1800 roku pojawiają się koloniści niemieccy (te tereny są w zaborze Pruskim, a władze pruskie organizują akcje kolonizacyjne). Założony 30 marca 1788 Józefów przez trzech kolonistów Józefów w początkach XIX wieku jest zamieszkały już przez kilka rodzin. Prawdopodobnie w celu osuszenia swoich gruntów koloniści zmieniają przebieg Długiej kierując ją ponownie do Czarnej. Taki przebieg Czarnej i Długiej jest zaznaczony na kilku kolejnych mapach.
Osuszenie błot za pragą
Pomysł budowy kanału i osuszenia Błot za Pragą pojawił się w okresie panowania pruskiego (Prusacy w tym okresie ogranizują wiele akcji regulacji rzek i osuszania gruntów) – wówczas został sporządzony przez Lürkinga pierwszy projekt budowy kanału. Do pomysłu powrócono w 1819 roku – projekt Lürkinga został zaktualizowany przez W. Koppewna i 8 lutego 1819 roku zatwierdzony do realizacji przez Komisję Rządową Spraw Wewnętrznych i Policji. Od połowy 1819 roku trwa wymiana pism pomiędzy właścicielami dóbr Nieporęckich, a komisjami rządowymi o podziale kosztów budowy rowu. Podział kosztów ma być proporcjonalny do ilości osuszonego gruntu. Początkowo komisja obciąża właścicieli dóbr Nieporęckich kwotą 23805,23 zł wynikającą z kosztów oszuszenia 2800 morgów ziemi, zaliczając do dóbr Nieporęckich ziemie Grodziska.
W 1819 roku właściciele dóbr Nieporęckich deklarują na piśmie w dniu 30 lipca 1819, “iż gdy robota rozpoczęta zostanie i do granic państwa Nieporęta dojdzie, JJWW dziedzic dóbr Nieporęta podług wytkniętej przez Inżyniera i Hydraulika rządowego Lenütau gdzieby potrzeba tego wymagała wybić rowy i błota na gruntach swoich osuszyć deklarują się.”
9 sieprnia 1820 roku Komisja Województwa Mazowieckiego wydaje ostateczną decyzję [AGAD 349-216-6] o rozkładzie kosztów bicia 1368 prętów (6110 metrów) rowu dla osuszenia błot za Pragą. Z interesującego nas rejonu do inwestycji dołożyć się mieli:
Kolonia Józefów 60 morg 485,28zł Dominium Nieporęt 2300 morg 18627,05zł Kolonia Szamocin 320 morg 2589,18zł Kolonia Józefin 170 morg 1376,23zł (w dobrach Białołęki) Dominium Białołeka 1300 morg 10528,12zł Dobra Rządowe 9540 morg 77262,09zł
Osuszenie nowo założonych kolonii
Około roku 1825 (po wojnach napoleońskiech te tereny weszły w skład Królestwa Polskiego) Jaśniewielmożna Woiewodzina z Xiążąt Lubomirskich Hrabina Potocka sprowadza inżyniera Królewskiego Korpusu Budowy Dróg i Mostów Postawka. Inżynier Postawka opracowuje mapę “w celu osuszenia nowozałożonych Kolonii”. Mapa zawiera plan budowy kanałów melioracyjnych na terenach Stanisławowa, Aleksandrowa i Izabelina.
Dla historii Kanału Królewskiego najciekawsze jest jednak zamieszczenie na tej mapie przekroju podłużnego i poprzecznych “śladów byłego Rowu” biegnącego od Aleksandrowa, przez dwór w Nieporęcie do dworskiego stawu. Tak, właśnie “ślady byłego Rowu” – czyli w 1817 (1824?) roku, coś co stanie się w przyszłości Kanałem Królewskim, jest jedynie śladem starego zamulonego rowu.
Jeśli przyjrzymy się dokładnie przekrojowi podłużnemu “byłego rowu”, to widzimy że jest on suchy – lustro wody widać na jego początku i końcu. Czerwoną linią jest zaznaczone planowane nowe dno tego kanału. Jak bardzo jest ten kanał zamulony, to widać na przekrojach poprzecznych – w niektórych miejscach (Fig. 4 poniżej) wymaga on pogłębienia o ponad sążeń – czyli o 1,7 metra.
Przyjrzyjmy się dokładnej planowanemu kanałowi. Płaskie dno o szerokości 3,4m i brzegi nachylone pod kątem 45 stopni.
Czy coś nam to przypomina – tak !!! Takie kanały, do dziś utrzymane i konserwowane, na terenie gminy możemy znaleźć do dzisiaj. Najlepszym przykładem jest kanał Bródnowski w okolicach stacji Shell przy Płochocińskiej.
Poparzmy jeszcze jak inż. Postawka zaplanował kanały melioracyjne na terenie kolonii Stanisławów i Aleksandrów i porównajmy to z dzisiejszym układem rzek i kanałów.
i porównajmy to z dzisiejszym układem rzek i kanałów.
Podsumujmy
- rów do stawu dworskiego w 1817 roku jest tylko zamulonym, zarośniętym śladem dawnego rowu
- w 1819 roku Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych i Policji prowadzi prace nad “oszuszeniem błot na prawym brzegu Wisły, za Pragą do rzeki Narwii”
- inżynier Postawka planuje wykorzystać ten stary rów do melioracji terenów kolonii Aleksandrów, Izabelin, Stanisławów
Intrygującą wzmiankę o kanale przez błota za Pragą do Narwi znajdujemy w Gazecie Warszawskiej z 6 czerwca 1825 roku w raporcie Rady Stanu z działań rządu.
Szczególnie pod kierunkiem Kommissyi Woiewodztwa Makowieckiego wykopano nowe koryto rzeki Bzury, w szerokości i głębokości potrzebney od Łęczycy do Łowicza; skutkiem czego, oraz po zniesieniu młyna pod Łowiczem, kilkomilowe przestrzenie błot i nizin wodą zalanych, zupełnie osuszono i właścicielom obszerne odkryto łąki.
Podobne wystawia korzyści, przekopanie koryta rzeczki Kąpiel; Kanał przez błota za Pragą do Narwi wybity, tudzież inne pomniejsze, nakładem właścicieli mieyscowych, podług planów Inżynierów Rządowych wykonane zostały osuszenia;
Kanał ten znajdujemy na pochodzącej z 1826 roku mapie Bródna [AGAD PL_1_402_375-33].
Jego przedłużeniem do Narwii są kanały z ujściami w Nieporęcie i w Wieliszewie – czyli późniejszy Królewski i Bródnowski.
W 1827 roku w umowach zawieranych przez zarząd dóbr Nieporętskich na dzierżawę lasu kanał w okolicach Aleksandrowa określony został jako “kanał kolonialny”.
Kolejną interesującą mapą, o której nie wiem co myśleć, jest mapa powiatu Warszawskiego [Archiwum Narodowe w Krakowie 29-635-14-3155] datowana na ok.1850 rok przedstawiająca budowę kanałów Bródnowskiego i Królewskiego. Stan budowy tych kanałów, każe mi wątpić w datowanie mapy. Droga Praga – Radzymin na tej mapie jest zbudowana tylko do Marek, a na pochodzącej z końca lat 30-tych Topograficznej Karcie Królestwa Polskiego ta droga jest już zaznaczona, aż do Radzymina. Wydaje mi się, że zdjęcie topograficzne zostało wykonane znacznie wcześniej niż 1850 r. – prawdopodobnie początek lat 30 tych.
Być może mapa przedstawia również projekt kanałów sieci kanałów, z których niektóre odcinki nie zostały zrealizowane w XIX w.
Na mapie tej są oznaczone jako projektowane ujścia kanału Bródnowskiego do Bugonarwi.
Jeśli przyjrzymy się okolicom Nieporętu, ujrzymy na mapie zaznaczony przerywaną linią kanał Królewski – przerywana linia może świadczyć, że kanał ten jeszcze nie był ukończony, szczególnie że, tuż obok okrążając Nieporęt płynie rzeka Czarna.
Intrygującą zagadką jest fragment zaznaczony przerywaną linią od dzisiejszego mostu nad kanałem Żerańskim (na mapie “k. Anusin”) do Kobiałki. Ten fragment odpowiada zbudowanemu w XX w. kanałowi Żerańskiemu, ale w połowie XIX w. tam nie było żadnego kanału – a przynajmniej nie spotkałem się z takim na innych mapach. Kanał Królewski, który powinien płynąć przez Augustówek, Ruskowy Bród, Marysin i Stanisławów nie został na tym odcinku na tej mapie zaznaczony.
Przebieg kanału Bródnowskiego na odcinku Szamocin – Michałów także się nie zgadza – późniejszy kanał Bródnowski płynął korytem zaznaczonym na tej mapie linią przerywaną (chyba ktoś ją usiłował zetrzeć) od Szamocina w stronę Kobiałki, a następnie na zachód zaznaczonym na mapie korytem Długiej.
Pojawienie się nazwy Kanał Królewski
Dopiero na powstałej w 1838 roku Topograficznej Karcie Królestwa Polskiego pojawia się nazwa “Kanał Krulewski” – (pisane przez “u”). Nazwa ta pojawia się dwuktrotnie na mapie – raz w okolicach Nieporętu określając kanał, który płynie w miejscu obecnego kanału Żerańskiego, a drugi raz w okolicach Michałowa i określa tam kanał nazwywany później Kanałem Bródnowskim. Warto zwrócić uwagę na południową część przebiegu kanału Królewskiego w okolicach dzisiejszej ul. Strużańskiej.
Dokładniejsza mapa z 1855 roku prawdopodobnie pokazuje zdjęcie topograficzne z okresu wcześniejszego niż mapa z 1838 roku. Kanał Królewski jest tylko jeden – ta nazwa odnosi się do dzisiejszego kanału Bródnowskiego. Kanał przez Stanisławów i Nieporęt, który na późniejszych mapach znany był jako kanał Królewski jest dopiero w budowie.
Koniec XIX wieku
Ostateczny kształt kanału Królewskiego możemy zobaczyć na mapie z 1891 roku- dostępnej w serwisie mapywig.org.pl www.mapywig.org/m/Russian_and_Soviet/Russian/42K/XXII-9-A_XXII-9-B_XXII-9-G_XXII-9-D_XXII-9-Zh_XXII-9-Z_XXIII-9-A_XXIII-9-B_42K_1891.jpg
Ten kształt kanału Królewskiego utrzymał się do lat 60-tych XX w. gdy zbudowano kanał Żerański, do którego zostały włączony fragment kanału Królewskiego na północ od ul. Izabelińskiej. Fragment kanału od połączenia z rzeką Czarną, został natomiast zaliczony do rzeki Czarnej.
Budowa kanału Żerańskiego
Pierwszy projekt budowy żeglownego kanału łączącego Wisłę z Narwią został wykonany w 1832 roku z inicjatywy Banku Polskiego. Według projektu, którego koszt realizacji był obliczony na 3.100.000 złotych, kanał zaczynał się niedaleko wsi Zegrze, bezpośrednio powyżej mostu Zegrzyńskiego. Dalej kanał kierował się prosto w kierunku Warszawy, przechodząc obok wsi Nieporęt, Rembelszczyzna, Białołęka i Targówek. Zaprojektowano 13 śluzowań, z których 9 było po stronie Narwiańskiej, a 4 po Wiślanej. Jaz rozdzielający część Narwiańską od Wiślanej był projektowany na Bródnie.
Rozmiary kanału:
- Długość kanału była określona na 24 ½ wiorsty (ok. 26 km), a różnica poziomów punktów końcowych 20 stóp (6 metrów).
- głębokość kanału 5 stóp (1,5 metra), a szerokość po dnie 150 stóp;
- długość komory śluzowania 150 stóp, a szerokość 50 stóp;
- Średnia głębokość wykopu wzdłuż kanału około 1 ½ sążnia.
Zasilanie kanału miało być wodą wiślaną. Do tego zaprojektowano osobny kanał zasilający z początkiem pod Miedzeszynem, na 13 wiorście powyżej Warszawy.
Projekt nie był realizowany z powodu braku środków.
O drugim projekcie kanału powstałym ok. 1858 roku donosiła Gazeta Warszawska z marca 1863 r. Pod koniec 1862 roku A. Kurtz przedstawił projekt tego kanału Zarządowi Komunikacji w Królestwie Polskim i deklarował się zbudować kanał z własnych środków. Kanał miał być zbudowany od Pragi do Zegrza.
Kanał miał podnieść znaczenie handlowe Warszawy poprzez skierowanie do niej ruchu towarowego spławianego Bugiem i Narwią, który płynął do Modlina i dalej w dół Wisły. Kanał umożliwiłby łatwe dopłynięcie do Warszawy (bez płynięcia pod prąd Wisłą z Modlina), skąd towary mogłyby być transportowane dalej koleją.
Trzeci projekt powstał w 1867 r. z inicjatywy Kurca Rulinowa [Рулиново, Курца], który zaproponował zbudowanie kanału na własny koszt, pod warunkiem zapewnienia mu prawa poboru opłat za przepływanie przez kanał przez 40 lat.
W 1857 r. zaprojektowano kanał znacznie skromniejszych rozmiarów.
- szerokość dna 36 stóp,
- głębokość 5 stóp
- komory śluzowania długości 160 stóp i szerokości 18 stóp.
- długość kanału określona była na 23 ½ wiorsty,
- różnica poziomów punktów początkowych na 26 ½ stóp.
Projekt nie został zrealizowany.
W 1891 roku Gazeta Świąteczna donosiła o inicjatywie p. Stanisława Skarzyńskiego właściciela dóbr w Popowie i guberni Łomżyńskiej, który planował wybudować kanał z Zegrza do Warszawy.
W latach 1898-99 z inicjatywy Warszawskiego okręgowego zarządu dróg [Варшавскато округа п. с.] inżynier A.I. Nikolski [А. И. Никольски] zostały przeprowadzone badania i opracowano kolejny projekt kanału żeglownego łączącego Wisłę z Narwią. Kanał rozpoczynać miał się pod Warszawą, okrążając Pragę od wschodu (według innej wersji zaczynał się poniżej Pragi), a następnie prawie prostą linią szedł w kierunku twierdzy Zegrze, gdzie wpadał do Narwi. Kanał nie miał jazu rozdzielającego [бьеф] i zasilany był z Wisły samociekiem [самотекомъ]. Na końcach kanału były śluzy. Długość kanału około 27 wiorst; koszt budowy z wywłaszczeniem ziemi około 10 milionów rubli. Projekt nie został zrealizowany.
Po odzyskaniu niepodległości wiosną 1919 roku rozpoczęto prace nad budową portu Żerańskiego oraz kanału Bug-Wisła stanowiącego część drogi wodnej Wisła-Prypeć. W 1919 roku zarówno projekt portu Żerańskiego jak i kanału były opracowane tylko w ogólnych zarysach. Do prac, bez szczegółowego projektu, przystąpiono pod naciskiem Ministerstwa Pracy i O.S, które obawiając się wybuchu rozruchów na tle bezrobocia dążyło do jak najszybszego zorganizowania robót publicznych. W skutek tego, że ważniejsze było uniknięcie rewolucji i dawanie pracy bezrobotnym, niektóre fragmenty kanału i portu żerańskiego, budowano zupełnie bez sensu – niezgodnie nawet z zarysem projektu – trzeba było je później zasypać. W latach 1919 – 1920 wykonano ok. pięciokilometrowy odcinek kanału od portu Żerańskiego w kierunku rzeki Długiej wydobywając 168.466 m3 ziemi.
Ponownie do prac projektowych przystąpiono w latach trzydziestych. W opracowanym 1932 roku projekcie portu na Żeraniu pod Warszawą kanał ten miał na Białołęce rozdzielać się – jedno koryto prowadziło do Bugu w okolice Małkini, a drugie do Narwi przez Olesin, łąki po wschodniej stronie Izabelina, Wólkę Radzymińską i Białobrzegi.
W latach 60-tych XX wieku zbudowano kanał, który znamy pod nazwą kanału Żerańskiego.
Nazwa
Zgodnie z obowiązującą obecnie interpretacją pochodzenia nazwy Kanał Królewski, królewskość odnosi się do króla Zygmunta, który zapoczątkował jego budowę. To jednak nie znajduje żadnego odzwierciedlenia w starych mapach. Do początków XIXw obowiązywała nazwa rzeka Długa. Nazwa kanał Królewski pojawia się w okresie Królestwa Polskiego – a wówczas królami Polski byli Romanowowie – carowie Rosji. Można więc przypuszczać, że nazwa kanał Królewski jest jedną z ostatnich pamiątek po dynastii Romanowów w topografii polskiej.
Zamieszanie z nazwą kanału, a szczególnie wiązanie tej nazwy z królem Zygmuntem powoduje trochę problemów. Przykładowo 25.06.2009 roku rada gminy Nieporęt postanowiła całkiem nieświadomie uczcić Romanowów wnosząc o zmianę nazwy kanału Żerańskiego na kanał Królewski
Radny W.Smoczyński złożył propozycję o zmianę nazwy Kanał Żerański na nazwę Kanał Królewski. Jezioro to naturalny zbiornik wodny, Zalew to sztuczny zbiornik wody. Wniosek o rozpoczęcie procedury o usankcjonowanie nazwy „Kanał Królewski”. Wobec braku zgłoszeń do dyskusji, Przewodniczący Rady Gminy poddał przyjęcie omawianej uchwały. W głosowaniu wzięło udział: 12 radnych. - „za” przyjęciem uchwały głosowało: 12 radnych - „przeciw” głosowało: 0 radnych - „wstrzymało się” od głosu: 0 radnych.
Również nasi drogowcy nie rozróżniają kanału Królewskiego od kanału Żerańskiego – na mostach nad kanałem Żerańskim w ciągu dróg wojewódzkich 631 i 632 dumnie stoją tablice “Kanał Królewski”, co jest szczególnie dziwne na DW 631, na której jest również most nad prawdziwym kanałem Królewskim.
Na zakończenie
Władza radziecka w XX wieku postanowiła zawracać rzeki Syberii. Warto zwrócić uwagę, że oni nie byli pierwsi. Na odcinku pomiędzy obecną ul. Graniczną, a ul. Wrzosową do początków XIX wieku rzeka Czarna płynęła w kierunku przeciwnym do dzisiejszego i w ramach melioracji rzeka została zawrócona i zyskała nowe ujście kanałem Królewskim.
Literatura
Jarosław Ościłowski – Rządza, Czarna, Długa i Brodnia, czyli o zmianach w hydronimii i hydrografii lewego dorzecza dolnej Narwi http://www.muzeumplock.art.pl/pic/ko/Korzenie%20nr5_internet_znak%20wodny.pdf
